Món xáo chuối được làm từ các nguyên liệu: Chuối, xương, tương, riềng, tiết lợn và các gia vị khác như: hạt tiêu, bột ngọt… Những nguyên liệu này tuy dễ kiếm nhưng phải bảo đảm những yêu cầu khắt khe thì mới có được một bát xáo chuối thơm ngon, bổ dưỡng.
Xương phải là loại xương sườn nhiều thịt, chặt nhỏ, tẩm gia vị rồi đem đảo qua trên chảo. Chuối cũng phải là loại chuối tiêu còn xanh, nhưng không được quá non, hay già quá. Vì như vậy sẽ làm mất đi vị ngon của chuối.
Chuối được cắt thành khúc nhỏ. Sau khi cho xương, chuối vào nồi, người ta cho riềng giã nhỏ vào cùng với các loại gia vị và một muôi tương. Sau khi đã cho đủ nguyên liệu và gia vị cần thiết vào nồi, người ta cho nước săm sắp với chuối, nấu cho đến khi chuối chín nhừ thì cho tiết lợn vào đánh nhuyễn, rồi đun trên bếp khoảng mươi phút là được.
Món xáo chuối là một món ăn dân dã song lại rất sang. Nó xuất hiện trong những bữa tiệc cưới, khao họ, đám giỗ… thậm chí cả đám hiếu cũng không thể thiếu món ăn này. Xáo chuối ăn ngon nhất khi còn nóng. Người ăn bị cuốn hút bởi mùi thơm lừng từ riềng tỏa ra, bởi vị ngọt của tương, chuối, xương và của tiết lợn. Sự kết hợp của năm nguyên liệu chính này cùng với vị đậm đà của gia vị đã làm nên một món ăn đặc trưng truyền thống của người dân quê hương đất Tổ. Bây giờ đời sống cao nhưng rất nhiều người vẫn nhớ và thích món ăn dân dã này.
Ở Lâm Thao, món xáo chuối được ưa chuộng ở nhiều làng quê, nhưng có lẽ món ăn này nổi tiếng nhất vẫn là khu Vĩnh Tề thuộc xã Cao Xá. Các cụ già cho biết, món xáo chuối được hình thành từ rất lâu đời và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Món ăn này tưởng chừng dễ nấu nhưng không phải ai cũng có thể nấu được bát xáo chuối ngon. Bởi nó đòi hỏi phải được thực hiện qua bàn tay chế biến của những người nội trợ tài hoa đầy kinh nghiệm./.
