Không biết từ bao giờ tên gọi “Tác Tình” đã hình thành và tồn tại trong tiềm thức của từng cư dân người Dao nói riêng và tất cả mọi người dân nơi đây nói chung. Theo tiếng Dao: Tác: có nghĩa là nước từ trên cao đổ xuống mỏm đã nhô ra từ vách núi thẳng đứng (vách núi này có độ cao từ 50m trở lên so với mặt đất); Tình: có nghĩa là nước từ trên thác đổ xuống tạo thành một vũng nước trên mặt đất (giống như một hồ nhỏ).
Cách thị xã Lai Châu 30 km về phía đông nam, từ quốc lộ 4D trên ngã 3 thị trấn Bình Lư du khách sẽ phải trải qua khoảng cách 2km đoạn đường gập ghềnh khúc khuỷu để đến với chân thác. Nhìn từ xa thác Tác Tình hiện lên như một bức tranh sơn thủy hữu tình thơ mộng giữa núi rừng Tây Bắc như muốn mỗi du khách lên tìm hiểu, khám phá.
Thác Tác Tình bắt nguồn từ dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, thác cao chừng 130m, đổ xuống theo hướng thẳng đứng, chân thác rộng chừng 40m, dưới chân thác là một hồ nước rộng chừng 200m2. Đứng ngang tầm mắt thác Tác Tình hiện lên như một bức tranh sơn thủy hữu tình, trong ánh nắng hoàng hôn du khách sẽ thấy hình ảnh cầu vồng hiện lên trên làn nước trong mát, một cảm giác thật thư thái, lâng lâng để rồi mỗi du khách không quên lưu lại những cảnh sắc tuyệt vời đó bằng những bức hình, những góc máy ưng ý nhất.
Sau khi thỏa mãn tầm mắt từ trên cao, một lối đi nhỏ sẽ dẫn du khách xuống hồ nước dưới chân thác, một hồ nước trong xanh hiện lên, bọt tung trắng xóa. Dưới chân du khách dòng nước như đang luồn lách qua những phiến đá với đủ loại hình thù, kích thước để rồi khi ngước nhìn lên du khách chợt thấy mình thật nhỏ bé giữa không gian bao la của khung cảnh nơi đây.
“Tác Tình” không chỉ đơn giản là tên một con thác mà còn là một truyền thuyết mang âm hưởng tình ca của một đôi trai gái yêu nhau. Truyền thuyết kể rằng: Xưa kia, từ lâu lắm rồi không ai còn nhớ vào thời gian nào, tại một bản người dân tộc Dao dưới chân thác có một nàng Lở Lan xinh đẹp, vẻ đẹp của nàng được ví như những đóa Lan rừng. Nàng đem lòng yêu một chàng trai trong bản, cả hai thương nhau và quấn quýt như con hươu, con nai trên rừng bên nhau sớm tối. Nhưng hạnh phúc không được bao lâu thì tai hoạ đã ập xuống đầu hai người, tình yêu của họ đã gặp nhiều trắc trở, chông gai vì bị kẻ gian âm mưu hãm hại, chia cắt để không thể nên duyên chồng vợ. Để giữ trọn tình yêu thủy chung của mình và lời thề ước giữa hai người, nàng Lở Lan đã trầm mình xuồng dòng thác. Cảm phục trước hành động của cô gái trẻ, người dân nơi đây đã đặt tên Tác Tình cho ngọn thác để tưởng nhớ đến cô cùng với mong ước tác hợp cho chuyện tình của hai người./.
