Không cao vòi vọi, không trùng trùng điệp điệp, nghĩa là không có dáng vẻ hùng vĩ, nhưng từ buổi bình minh của loài người, cách đây hàng vạn năm, cha ông ta chọn Núi Ðọ làm nơi quần cư. Từ đó, núi Ðọ đã trở thành quê hương người Việt cổ.
Núi Ðọ còn được gọi là Qui Sơn, được ngợi ca là "Linh Quy Hí Thuỷ" (Rùa thiêng uống nước) là thắng cảnh trong Bàn A thập cảnh. Núi Ðọ nằm bên hữu ngạn sông Chu, án ngữ những điểm nút, ngã ba của ba xã: Thiệu Tân, Thiệu Vân, Thiệu Khánh, ngã ba của sông Chu, sông Mã, hai con sông lớn nhất của tỉnh Thanh Hoá. Cùng với núi Bàn A (Núi Vồm - Thiệu Khánh) - Cồn Chân Tiên (Thiệu Tân) tạo ra thế chân kiềng vững chãi.
Núi Ðọ chiếm không gian không lớn trong quần thể, nhưng có cấu tạo địa chất đặc biệt mà các núi khác xung quanh không có. Một đặc điểm rất dễ nhìn thấy của đá Núi Ðọ là cứng rắn sắc cạnh hơn nhiều lần các loại đá xung quanh như đá vôi, đá lớp.
Cha ông ta đã biết điều đó từ rất sớm, nên đã sử dụng chúng làm công cụ lao động - Những chiếc mảnh tước, rìu tay... được lấy từ đá Núi Ðọ từng giúp cộng đồng duy trì và phát triển, vượt qua thời đại đồ đồng với nền văn hóa Ðông Sơn rực rỡ.
Ðất Thiệu Hoá ôm trọn đôi bờ hạ lưu sông Chu. Như bao nhiêu con sông khác, từ ngàn vạn đời nay, sông Chu cần cù chuyển tải phù sa đắp lên những bãi bồi tít tắp, những cánh đồng thẳng cánh cò bay để cho ta những mùa vàng bội thu.
Ði ngược thượng nguồn, các nhà khoa học đã phát hiện phần lớn lưu vực sông Chu nằm trong các khối đá mác-ma mà ta thường gọi là đá hoa cương, như những khối bê tông khổng lồ được cấu tạo từ những nguyên liệu hết sức bền vững, nhất là về mặt hoá học. Dọc theo các dòng chảy chỉ gặp một vài ngọn núi đá vôi lẻ tẻ, đặc biệt không có các nguyên tố độc hại như ac sen, thuỷ ngân... Chính nhờ những yếu tố đó sông Chu được coi là một trong số rất ít con sông của nước ta có nguồn nước ngọt nhất, sạch nhất và mềm nhất.
Sông Chu núi Ðọ còn là huyền thoại của Thiệu Hoá
Khi đến địa phận núi Ðọ, sông Chu mềm mại đổi hướng về phía Bắc, âu yếm ôm lấy chân núi, tạo ra các bãi bồi tít tắp của xã Thiệu Nguyên và Thiệu Tân.
Nhưng đến địa phận núi Trịnh, núi Vồm, sông Chu lừng lững chảy thẳng giữa hai dãy núi để sớm được hoà vào sông Mã cùng đi đến biển Ðông.
Núi Ðọ kiên trinh vững vàng là thế, sông Chu ngọt ngào là thế - Ðứng trên đỉnh núi như thấy được cha ông vẫn ngày đêm nâng đỡ ta lên để được gần trời cao hơn. Ngắm nhìn dòng nước sông Chu lúc nào cũng vội vàng hối hả như thấy các bậc tiền bối luôn giục giã trên bước đường ta đi tới đại dương./.
(Theo VOV)
