Qua con đường lát gạch đỏ, thấp thoáng sau những rặng tre và nhãn xanh mướt, chiếc cổng làng cổ kính rêu phong hiện ra trước mắt sừng sững như một tòa thành. Đi qua cổng làng sẽ đến cầu Nôm bắc ngang dòng sông Nguyệt Đức. Mặt cầu rộng gần 2 mét, ghép lại bằng những tấm đá nguyên khối. 9 nhịp đầu rồng được trạm khắc rất tinh xảo. Đây là cây cầu độc đáo và hiếm thấy còn tồn tại nguyên vẹn sau hơn 200 năm.
Cầu Nôm đã chứng kiến không biết bao thế hệ sinh ra, lớn lên, trưởng thành, chứng kiến cuộc sống lao động và mọi sinh hoạt của người dân. Chiếc cầu đá cổ cũng là một biểu tượng của ngôi làng cổ, nó đã đi vào câu hát dân gian: Cái bống đi chợ cầu Nôm/ Sao mày không rủ cái tôm đi cùng/ Cái tôm nó giận đùng đùng/ Nó ra ngoài biển lấy chồng lái buôn; hoặc: Đồng nát thì về cầu Nôm/con gái nỏ mồm về ở với cha…
Qua cầu Nôm là chùa Nôm. Chùa có tên chữ là “Linh thông cổ tự”, được xây dựng từ rất sớm, cuộc trùng tu lớn nhất được ghi trong văn bia năm 1680 dưới thời hậu Lê. Chùa Nôm có kiến trúc mang đậm nét truyền thống. Điều đặc biệt nhất mà không phải ai cũng biết đó là chùa Nôm còn lưu giữ hơn 100 bức tượng cổ bằng đất nung. Trải qua bao thời kỳ bể dâu của lịch sử, những trận lũ lụt lớn và kéo dài nhưng những pho tượng này vẫn trường tồn cùng thời gian và giữ nguyên vẻ đẹp ban đầu giống như một điều kỳ diệu.
Phía trước chùa là chợ Nôm, một chợ quê rất giản dị và cổ kính. Trước đây chợ Nôm họp theo phiên, chợ thường rất nhộn nhịp khách buôn bán, đặc biệt là các sản phẩm đồ đồng, vì ở đây có nghề truyền thống đúc và chế tác đồ đồng. Ngày nay, tuy đời sống hiện đại nhưng chợ Nôm vẫn duy trì hoạt động và vẫn là “trung tâm thương mại” của làng.
Vào trung tâm làng Nôm chúng ta sẽ được chiêm ngưỡng một quần thể di tích bao gồm đình làng Nôm (hay còn gọi là đình Tam Giang), hệ thống các nhà thờ họ Nguyễn, Trần, Lê… cổ kính và uy nghi, quần tụ xung quanh ao làng. Tuy nhiên điều ấn tượng và đáng trân trọng nhất ở làng Nôm là nếp sống thôn quê, mộc mạc và chân thành, tất cả vẫn được duy trì gần như nguyên vẹn và ít bị ảnh hưởng bởi cơn lốc đô thị hóa nhanh như vũ bão.
Về làng Nôm, được chứng kiến cây đa, mái đình, giếng nước, được dạo bước trên con đường lát gạch, đi trong bóng mát của những rặng tre xanh, dưới những tán nhãn lồng cổ thụ và được ngắm dòng sông Nguyệt Đức thơ mộng… đó sẽ là một chuyến đi đầy thú vị để tìm về nguồn cội văn hóa Việt./.
