Gần 600 năm qua, khu di tích lịch sử Lam Kinh nổi tiếng là một miền đất
thiêng gắn liền với tên tuổi và sự nghiệp của người anh hùng dân tộc Lê
Lợi - vị lãnh tụ tối cao của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn lừng lẫy chiến
công.
 |
Cách thành phố Thanh Hóa chừng 50km về phía bắc, thành điện Lam Kinh ở
phía bắc dựa vào núi Dầu (còn gọi là Du sơn), mặt nam nhìn ra sông Chu,
có núi Chúa (Chủ sơn) làm tiền án, bên tả là dải núi rừng Phú Lâm và
núi Ngọc Giăng Đèn uốn lượn hình cánh cung che chắn phía đông, bên hữu
là rặng núi Hướng và núi Hàm Rồng cũng tạo hình cánh cung che chắn phía
tây, tạo thành một vùng núi sông kỳ tú, sơn thủy hữu tình. Khu hoàng
thành, cung điện và thái miếu ở Lam Kinh được bố trí theo trục nam bắc
trên một khoảng đồi gò có hình dáng giống chữ “Vương” trong chữ Hán.
Bốn mặt xây thành có chiều dài 314m, ngang 254m, thành phía bắc xây
phình ra thành hình cánh cung với bán kính 164, dày hơn 1m. Qua cổng
thành là sông Ngọc, rộng khoảng 19m. Theo sách Hoàng Việt địa dư chí,
xưa kia nước sông trong veo, dưới đáy có nhiều viên sỏi tròn đẹp nhưng
không ai dám lấy, trên sông có cầu Tiên Loan kiều, còn gọi là cầu Bạch,
trên cầu có nhà tạo dáng thượng gia hạ kiều. Qua cầu khoảng 50m là một
giếng cổ thả đầy sen, quanh năm nước trong xanh; tiếp đó là một sân
rộng trước ngọ môn với 2 con rồng đá huyền thoại giống như 2 con nghê
trong tư thế canh phòng.
Ngọ môn thành điện Lam Kinh là một công trình kiến trúc hoành tráng có
2 tầng mái, vì kèo 3 hàng cột - một loại kiến trúc có từ khá sớm. Qua
ngọ môn là sân rồng, khu chính điện với “nghệ thuật tạc rồng ở đây rõ
ràng hơn hẳn hình rồng nổi ra đời muộn hơn thường được chạm trong các
đền chùa Việt Nam” như đánh giá của nhà nghiên cứu người Pháp Louis
Bezacier. Ngoài ra còn rất nhiều công trình kiến trúc khác như khu thái
miếu triều Lê Sơ; 2 dãy tả vu, hữu vu, các điện thờ, khu cư xá của quan
và quân lính trông coi kinh thành... ở Lam Kinh còn có các sơn lăng của
triều Lê Sơ với 8 lăng của các vua và hoàng hậu, trong đó lăng của vua
Lê Thái Tổ mai táng ở điểm huyệt quan trọng và thần diệu nhất; lăng của
các vua kế nghiệp và hoàng hậu mai táng ở phía đông, tây. Hiện nay, tuy
các công trình kiến trúc ở Lam Kinh đã bị hủy hoại do những biến cố
lịch sử và thời gian nhưng phần lớn lăng mộ, bia ký của các vị hoàng
đế, hoàng hậu thời Lê Sơ vẫn được lưu giữ; còn bảo tồn được nền móng
của các tòa cung điện, thái miếu và nhiều công trình kiến trúc khác,
đây được xem là một trong những kho tàng di sản văn hóa quý giá của dân
tộc.
(Nguồn: Báo CA Tp.HCM)
