Ngoài các xóm chài và những vườn cây ăn trái chiếm khoảng 20% diện tích, còn lại là rừng nguyên sinh với ít cây cổ thụ, nhiều cây nhỏ và dây leo. Động vật chủ yếu có khỉ, sóc, chim, một ít kỳ đà và trăn… Đến nay, Hòn Sơn có hơn 2.012 hộ gia đình với 8.120 khẩu đến lập nghiệp.
Cảnh tượng đầu tiên khi đến đảo là rất nhiều tàu thuyền, ghe xuồng đang neo đậu trên bãi cát vàng, một làng chài với các cơ sở sản xuất nước mắm.
Theo lời các cụ già trên đảo, Hòn Sơn có tên gọi khác là Hòn Sơn Rái, do hòn đảo này trước kia có nhiều rái cá sinh sống. Người dân trên đảo từ trước đến nay sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt hải sản, ngoài ra còn có những nghề thủ công như đóng tàu, chế biến tôm, cá, mực khô…
Nhưng nghề từng làm cho hòn đảo này vang danh khắp nơi là chế biến nước mắm. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, do nguồn cá cơm quanh đảo trước kia rất dồi dào nay đã cạn kiệt, một số cơ sở sản xuất nước mắm đã ngưng hoạt động.
Với những bãi biển tự nhiên, duyên dáng và xinh đẹp phản chiếu giữa đại dương bao la, Hòn Sơn hiện lên như một hòn ngọc lấp lánh sắc màu; được bao phủ bởi những rặng dừa ngút ngàn chạy dọc theo bờ biển mang một dáng vẻ hoang sơ, chưa có dấu vết của sự khai phá; được lát bởi những tảng đá to, phẳng, hiên ngang giữa thiên nhiên trông thật hùng vĩ và thơ mộng.
Bãi biển đẹp nhất là Bãi Bàng, nằm uốn mình như hình cánh cung với làn nước trong xanh, cùng với những hàng dừa buông mình trong gió biển. Đến với Hòn Sơn, du khách được tắm biển, thưởng thức những sản vật tươi ngon từ biển, thả mình trong cái mát dịu của gió biển.
Khám phá Hòn Sơn, trước tiên du khách sẽ tìm hiểu đời sống tâm linh của người dân xứ đảo. Những nơi thờ tự như Đình Thần Lại Sơn, Miếu Bà Cố Chủ, Thánh Thất Cao Đài, chùa Hải Sơn… đều nằm tại ấp Bãi Nhà nên không mất nhiều thời gian tham quan. Phần lớn thời gian khi đến đây du khách nên dành cho việc khám phá đỉnh Ma Thiên Lãnh và các bãi cát đẹp quanh đảo.
Hòn Sơn có 7 đỉnh núi dính liền vào nhau, các đỉnh núi đều có truyền thuyết gắn liền với tên gọi của riêng mình, nhưng Ma Thiên Lãnh là đỉnh núi nổi tiếng hơn cả. Không chỉ cao nhất với độ cao khoảng 450 m so với mặt nước biển, đỉnh núi này còn gắn liền với những câu chuyện thần tiên mang đậm chất thơ và cả những câu chuyện "ngày nay" đầy màu sắc "kiếm hiệp" được người dân đảo truyền miệng nhau.
Theo truyền thuyết ngày xưa, trên đỉnh Ma Thiên Lãnh có một tảng đá bằng phẳng, với phong cảnh xung quanh rất đẹp nên nhiều tiên nữ thường xuống vui chơi tên gọi là Sân Tiên, là một bảo chứng cho câu chuyện đó.
Ngày nay, khi con người đến đây khai phá, trải qua hàng trăm năm, thỉnh thoảng có những tu sĩ và những kẻ buồn tình, sầu đời lên Sân Tiên tu thiền. Họ ẩn cư trong một hang đá có khắc dòng chữ "Mai Dương Kiếm Pháp". Cuộc đời, tính tình và cách hành xử của những người này được người dân truyền miệng với những câu chuyện nửa hư nửa thực.
Để chinh phục đỉnh Ma Thiên Lãnh, bạn phải bắt đầu từ trung tâm Bãi Nhà theo hàng ngàn bậc cấp nằm giữa những rẫy chuối, vườn mãng cầu, xoài và những vạt rừng nguyên sinh. Cách Bãi Nhà khoảng 2 km có một tượng Phật được người dân nơi đây gọi là Phật Lộ Thiên, đi thêm khoảng 400 m nữa bạn sẽ gặp chùa Phổ Tịnh nằm giữa núi rừng. Sân Tiên cách đó khoảng 2 km.
Khi lên Sân Tiên, bạn đừng mải mê ngắm toàn cảnh đất trời bao la, núi rừng hoang dã giữa biển xanh ngắt mà quên việc tìm hiểu những dấu tích của các "dị nhân" còn lưu khắc trên đá như tên, tuổi, ngày đến, ngày đi, số năm tu…
Sau khi chinh phục đỉnh Ma Thiên Lãnh, Hòn Sơn còn có 5 bãi biển và 1 ghềnh đá hoang sơ, trong đó Bãi Bàng có phong cảnh đẹp nhất, nhiều cây dừa nghiêng nghiêng phủ bóng mát xuống một phần bãi cát trắng dài khoảng 1 km, bãi biển hoang vắng và êm đềm.
Đây là nơi thích hợp nhất để bạn tắm biển. Không chỉ có phong cảnh trữ tình, đây còn là bãi biển rất sạch sẽ. Đặc biệt, ở đây còn có dòng suối Tiên nước trong vắt chảy từ đỉnh Ma Thiên Lãnh xuống ngay Bãi Bàng làm nước ngọt cho bạn tắm sau khi vùng vẫy cùng sóng biển.
Du khách gần xa hãy đến với Hòn Sơn để trải nghiệm cuộc sống của người dân xứ đảo, tham quan những cảnh đẹp nên thơ và chinh phục đỉnh Ma Thiên Lãnh kỳ bí. Để đến với Hòn Sơn du khách có thể theo tàu cao tốc với hành trình 1 giờ 45 phút, nếu đi tàu khách thông thường thì mất 4 giờ./.
