Thiên nhiên ban tặng tỉnh Phú Yên nhiều danh thắng nổi tiếng: vịnh Xuân Đài, đầm Cù Mông, đầm Ô Loan, vũng Lắm... đẹp thơ mộng nằm cạnh quốc lộ dễ làm xao lòng du khách.
Từ Bắc vào Nam, theo quốc lộ 1A, qua đèo Cù Mông là đến Phú Yên, du khách thấy ngay đầm Cù Mông. Dưới mặt nước yên lặng, đầm Cù Mông chứa nhiều đặc sản biển ngon lành, quanh đầm có nhiều di tích lịch sử, văn hóa. Đến đây, khách du lịch đặt chân lên huyện Sông Cầu, nơi có những bãi tắm tuyệt đẹp: bãi Nồm, bãi Ôm, bãi Rạng, bãi Từ Nham, bãi Tràm... Ở Sông Cầu du khách sẽ được "nếm thử" những đặc sản biển tươi roi rói: cá mú, cá hồng, ghẹ, tôm hùm, tôm sú, sò điệp, hàu, ốc nhảy... Bước sang Tuy An, nhìn bao quát từ đèo Quán Cau, khách không khỏi bỡ ngỡ trước cảnh bình minh ló dạng trên đầm Ô Loan. Sò huyết Ô Loan nổi tiếng là đặc sản rất ngon, khó tìm. Đầm Ô Loan là nơi diễn ra lễ hội truyền thống đua thuyền vào các ngày lễ Tết. Núi Nhạn sừng sững đón khách ở cửa ngõ Nam TP Tuy Hoà, ở đây còn có di tích tháp Chàm tồn tại từ nhiều thế kỷ qua.
Về văn hoá, qua lịch sử lâu dài, các dân tộc Phú Yên sáng tạo nhiều loại nhạc cụ. Các dân tộc miền núi đã đóng góp to lớn cho kho tàng nhạc cụ Phú Yên và cả nước qua những nhạc cụ độc đáo. Bên cạnh cây sáo Đinh Buốc-cho-ùk phát ra những giai điệu thảm thiết như tiếng ai khóc than lại là đàn Goong rung lên âm thanh vui tươi, rộn rã như hợp xướng của dàn chiêng Arap, đàn Pi-tắt âm thanh nhẹ nhàng như tiếng gió, réo rắc như suối reo là đàn K’ny và T’rưng. Cồng chiêng, trống đôi, trống cái rộn rã trong các lễ hội đồng bào dân tộc miền núi Phú Yên: chiêng Trum gồm 3 chiếc lớn, trung và nhỏ, đều có núm ở giữa, hoà tấu cùng trống Đôi trong các lễ hội đâm trâu, bỏ mả. Chiêng Mu-hum gồm có trống cái, chiêng núm và 6 chiêng không có núm kết hợp tạo thành một dàn chiêng dùng trong hội ăn mừng cơm mới, hội chúc mừng sức khoẻ, lễ hội đâm trâu, cúng Giàng. Bộ chiêng Arap gồm 3 cồng lớn, 4 cồng nhỏ, 1 trống cái, 1 não bạc, 1 lục lạc và 7 chiêng nhỏ kết hợp dùng trong lễ bỏ mả của đồng bào Ê-đê, Ba-na và Chăm H’roi.
Kèn đá
Đến Phú Yên, bên cạnh ngắm nhìn thắng cảnh thiên nhiên tươi đẹp, tham dự những buổi lễ cầu ngư uy nghi của cư dân ven biển hay lễ hội cồng chiêng rộn rã của đồng bào dân tộc miền núi, du khách còn có dịp nghe âm thanh của đàn đá, kèn đá thánh thót vang vọng tiếng người xưa.
Kèn đá đã tồn tại khoảng hơn 150 năm. Kèn đá là hai cổ vật bằng đá khi thổi phát ra âm thanh, được phát hiện dưới lòng một phế tích Chămpa ở thôn Phú Cần, xã An Thọ, huyện Tuy An, được giữ gìn và sử dụng qua bảy đời các vị trụ trì của chùa Hậu Sơn.
Hai cổ vật, có niên đại vào khoảng trước thế kỷ VII, có thể đã được tổ tiên người Chăm chế tác từ đá bazan có tại địa phương. Điều thú vị là cặp kèn đá này không chỉ có thể hoà tấu với đàn đá Tuy An, mà còn cả với các nhạc khí hiện đại! Việc phát hiện ra cặp kèn đá này có ý nghĩa rất lớn về nhiều mặt: phục vụ cho tham quan du lịch, nghiên cứu khoa học, tìm hiểu văn hoá lịch sử dân tộc…
Đàn đá Tuy An
Nếu có dịp đến thăm Bảo tàng Phú Yên du khách sẽ có dịp được thưởng thức những âm điệu tuyệt vời không chỉ của kèn đá mà còn cả đàn đá nữa...
Đàn đá Tuy An được phát hiện tại hòn núi Một thuộc thôn Trung Lương, xã An Nghiệp, huyện Tuy An. Năm 1990 tìm thấy thanh đá đầu tiên khi gõ phát ra âm thanh, hơn một năm sau mới tìm thấy thanh đá thứ tám. Chúng là một bộ đàn đá được đánh giá là hoàn chỉnh nhất trong tất cả các bộ đàn đá từng được phát hiện trong cả nước, kể cả so với bộ đàn đá đang lưu giữ tại Bảo tàng ở Paris (Pháp).
Bộ đàn đá Tuy An là sản phẩm lâu đời của cộng đồng người đã từng sinh sống trên đất nước Việt Nam, có niên đại vào khoảng nửa đầu thiên niên kỷ Thứ Nhất trước Công Nguyên, thuộc loại thang âm điệu thức gần gũi với các loại thang âm các dân tộc khu vực Nam Á, Đông Nam Á, có khả năng diễn tấu một số bài dân ca, dân nhạc của một vài tộc người đã từng cư ngụ trên lãnh thổ Việt Nam. Đây là di sản văn hoá có giá trị lịch sử của cộng đồng dân tộc Việt Nam nói chung và của miền Trung cũng như tỉnh Phú Yên nói riêng.
(Nguồn: Báo DL)
