Đại Lãnh nằm lọt giữa một bên là đèo Cả ở phía Bắc và một bên là đèo Cổ Ngựa ở phía Nam, ba mặt là núi vây quanh, chỉ có mặt Đông trông ra biển cả mênh mông sóng nước.
Nếu đi ô tô trên Quốc lộ 1A từ Bắc vào Nam, lúc vượt đèo Cả ngoằn ngoèo trên 10km, du khách sẽ thấy một bên là núi rừng trùng điệp và một bên là Vũng Rô sâu thẳm, nước lặng như tờ. Khi xe đổ dốc đến gần chân đèo, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một vùng non xanh nước biếc như tranh họa đồ. Đó là Đại Lãnh, một thắng cảnh đẹp tuyệt vời nằm cách thành phố Nha Trang chừng 80km về phía Nam. Không phải ngẫu nhiên mà Tổ chức Du lịch thế giới (OWT) đã đánh giá Đại Lãnh là một trong những thắng cảnh đẹp nhất ở Đông Nam á. Bãi biển Đại Lãnh dài đến 3-4 km, cong cong hình lưỡi liềm, cát trắng phau và mịn màng, viền kín bằng những hàng dương rủ bóng. Trong những tháng hè oi bức, khách bốn phương có thể về đây nghỉ ngơi, cắm trại vui chơi và nô đùa với sóng nước hoặc leo núi, ngâm mình trong làn nước suối đến mát lạnh.
Sử sách còn ghi lại, vào năm 1830, thắng cảnh Đại Lãnh được vua Minh Mạng cho thợ chạm vào Cửu đỉnh, đặt trước sân Thế miếu ở Kinh đô Phú Xuân (Huế) . Đến thời Tự Đức, Đại Lãnh được ghi vào điển thờ. Thuở xa xưa, đường thiên lý Bắc Nam qua đây còn gập ghềnh, bốn bề hoang vắng, khu vực miền Trung này từng nổi tiếng với câu “cọp Khánh Hòa, ma Bình Thuận”. Hơn thế, bọn thảo khấu lục lâm luôn luôn rình rập những người lỡ đường. Vì vậy khách bộ hành thuở ấy, từ Phú Yên đi vào Khánh Hòa hay ngược lại đều phải chờ nhau để đi thành từng đoàn đông người và thường nghỉ chân ở bãi Đại Lãnh. Chẳng bao lâu Đại Lãnh trở thành trạm dừng chân và ở đây mọc lên vài ba quán tranh nho nhỏ để khách tạm nghỉ ngơi sau khi vượt qua đoạn đường đèo vất vả, gian truân.
Theo truyền khẩu dân gian, thời vua Thành Thái, có một người quê ở Thừa Thiên tên là Phạm Ngũ Giáo vào đây, thấy phong cảnh hữu tình bèn lưu lại lập gia viên để vui thú cùng cỏ cây non nước. Ông ta vừa đi săn, bủa lưới kiếm sống vừa chiêu tập được một số dân xiêu tán đang tha hương cầu thực về đây lập nghiệp, dựng lên làng Đại Lãnh… Và rồi kể từ ngày Quốc lộ 1A và đường hỏa xa xuyên Việt được xây dựng chạy ngang qua đây thì làng Đại Lãnh trở nên đông vui và trù phú. Ngày nay, Đại Lãnh trở thành một thị trấn xinh xinh, hằng ngày đón tiếp biết bao lượt khách ra Bắc, vào Nam dừng chân nghỉ ngơi, ăn uống. Còn xóm chài Đại Lãnh thì chạy dài theo bờ biển, đắm chìm dưới bóng dừa và rừng dương mát mẻ, thơ mộng và quyến rũ. Ga nhỏ Đại Lãnh nồng vị mặn của biển và gió cát. Ngoài khơi, xa xa nhấp nhô hòn Nưa - một cù lao có những vách đá dựng đứng trông như một pháo đài tiền tiêu canh giữ mặt biển suốt đêm ngày.
Bãi tắm Đại Lãnh thật sạch sẽ, cát trắng mịn, còn nước thì trong xanh nhìn rõ tận đáy, có độ thoai thoải ra xa. Buổi sáng ở đây thật êm ả, tĩnh mịch. Chỉ có hàng dương thầm thì với gió và sóng vỗ rì rào, chầm chậm như đưa hồn du khách vào cõi mộng. Buổi trưa là lúc biển xanh đậm dưới ánh nắng chói chang. Buổi chiều, biển ngả sang màu nâu sẫm. Vào lúc hoàng hôn bao phủ, Đại Lãnh như đắm chìm vào cõi huyền mơ làm xao xuyến biết bao tâm hồn du khách. Đến thăm Đại Lãnh, khó mà quên được mảnh đất đầy thơ mộng và hữu tình này ...
(Nguồn: HNM)
