Đặc sắc Lễ hội lịch sử Đình Đông Quất (Lạng Sơn)

Trung điểm tuyến đường 4B từ thành phố Lạng Sơn đi huyện Đình Lập (Lạng Sơn) và Tiên Yên (Quảng Ninh), từ đường cái rẽ bên phải khoảng hơn 3Km, chúng ta sẽ đến xã Cường Lợi (Đình Lập).

Tại thôn Khe Bó (Cường Lợi, Đình Lập), ngày 01/02/2009 (tức ngày 7 tháng Giêng Xuân Kỷ Sửu 2009) vừa qua, chính quyền và nhân dân xã Cường Lợi lại vui mừng tổ chức lễ hội Đình Đông Quất và Đại hội TDTT xã Cường Lợi năm 2009.

Lễ hội đã thu hút được đông đảo các tầng lớp nhân dân trong vùng và khu vực lân cận, du khách gần xa đến vui hội, vui xuân, cầu tài, cầu lộc, cầu phúc; tri ân các thế hệ tiền nhân, ôn lại truyền thống lịch sử hào hùng của đất và người nơi đây… Năm nay, chúng tôi đã có dịp về tham dự lễ hội lịch sử ý nghĩa này.

Lễ hội Đình Đông Quất là lễ hội dân gian lịch sử truyền thống. Cứ mỗi độ Tết đến, Xuân về bà con nhân dân trong làng lại rất vui mừng chào đón và tổ chức lễ hội vào ngày 7 tháng Giêng . Đây chính là dịp để tri ân các thế hệ tiền nhân đã không tiếc máu xương của mình để bảo vệ quê hương trong những ngày nguy nan, quyết tâm giữ đất, giữ làng, bảo vệ sự bình yên cuộc sống của nhân dân trước sự hung tợn của bọn giặc cướp… Đồng thời cũng là dịp để, mỗi người dân bày tỏ tấm lòng thành kính và sự ước vọng của mình đối với vị thần thiêng liêng cao cả ngự tại Đình Đông Quất – vị thần cao cả, quyền năng được dân gian truyền rằng đã bao bọc che chở cho nhân dân thoát khỏi mũi tên, hòn đạn của giặc cướp trong những ngày nguy khó. Ngày hôm nay, đất nước, quê hương đã an bình, mỗi người con của quê hương Cường Lợi dù đi đâu, ở đâu nhưng đến ngày làng mở hội thì đều tìm về với tất cả tình cảm chân thành, thiết tha và sâu lắng nhất. Qua vui hội, vui xuân, khấn thần,… mỗi người đã bày tỏ được sự thành kính của mình đối với các vị thần thánh, tiền nhân của dân làng và gửi gắm những ước vọng, niềm tin của mình trong năm mới sẽ được thần linh phù hộ cho nhiều sức khỏe, may mắn, làm ăn phát đạt, cuộc sống, bình an, hạnh phúc, ấm no, “nhân khang, vật thịnh”…

Theo tài liệu ghi chép và các cụ cao niên của địa phương, trong suốt chiều dài những năm tháng đất nước bị chiến tranh, loạn lạc, việc cúng lễ thần của Đình Đông Quất, để cầu mong sự phù hộ vẫn được duy trì, cho dù đang phải sơ tán trong rừng. Ngược dòng lịch sử chúng ta sẽ càng hiểu rõ và trân trọng hơn về ý nghĩa của lễ hội này. Chính tại Đình Đông Quất, vào những năm đầu của thập kỷ 40 thế kỷ trước, các cụ cao tuổi của làng và các làng lân cận đã họp nhau lại, tổ chức lễ uống máu ăn thề, lập bản Qui ước thành lập “Hội bảo an”. Trong ngày làm lễ ấy, ông mo Đình (tên Nông Văn Thường), trực tiếp cầm con gà trống vừa khấn vừa bái vào bàn thờ Thần thánh rồi mang ra ngoài trời khấn, bái bốn phương và sau đó cùng nhau uống mỗi người một ít. Bản Qui ước có đoạn nêu: Quốc loạn tiểu nhân cường, loạn lạc giặc nổi lên cướp của giết người, tính mạng, tài sản dân lành bị đe doạ, nay nhờ Thần thánh thiêng chiếu cám việc lập hàng hội bảo an đoàn kết cùng nhau chống giặc, không ai được “Thông nội chí ngoại”, ai phản bội, Thần thánh chiếu cám trừng phạt sẽ chết như con gà…

Sau khi Hội bảo an được lập tại Đình Đông Quất, nhiều toán giặc cướp đến cướp phá của cải của dân làng đều bị đánh bại. Tiếng tăm của Hội bảo an đã vang dội khắp nơi. Nhiều nơi đã đến xin gia nhập Hội bảo an như: Bình Liêu, Ba Chẽ, An Châu, Lộc Bình… Về sau đó, hoà chung với khí thế cách mạng tháng 8, Hội bảo an đã được chuyển hoá thành lực lượng cách mạng, lực lượng dân quân du kích. Trước thần thánh thiêng liêng, lực lượng quân dân du kích cũng đã từng tuyên thệ nguyện đoàn kết, trung thành với Đảng, Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hoà…

Có thể thấy, Lễ hội Đình Đông Quất trong mấy năm trở lại đây đã và đang dần được các cấp, các ngành của địa phương quan tâm khôi phục, tổ chức trở lại. Trong ngày hội, ngoài phần tế lễ, ôn lại truyền thống lịch sử của quê hương, lịch sử của lễ hội, những kỳ tích hào hùng của cha anh; nhiều trò chơi, trò diễn dân gian cũng được tổ chức kết hợp với ngày hội thể dục thể thao thể hiện tinh thần lạc quan, tinh thần thượng võ, tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường, anh hùng, quật khởi của đất và người nơi đây trong quá khứ và hiện tại. Tiêu biểu là các môn như: Kéo co, đánh cầu, đẩy gậy, đánh quay, đá bóng… Tất cả đã tạo ra một khí thế phấn khởi, đoàn kết, thi đua trong những ngày đầu xuân mới. Dễ dàng nhận thấy, có rất nhiều cặp nam thanh nữ tú đi lễ hội. Theo dân gian truyền lại, từ những thập kỷ trước, tại lễ hội này, nhiều đôi trai gái đã gặp nhau, tỏ tình, hẹn ước và sau đã nên duyên chồng vợ.

Ban Tổ chức lễ hội cho biết, thực hiện sự chỉ đạo của huyện, xã về việc tổ chức Ngày hội Văn hoá Thể thao các dân tộc trên địa bàn, thì lễ hội Đình Đông Quất được chọn tổ chức là một trong những lễ hội điểm của địa phương, của huyện Đình Lập, tạo sự thu hút và quan tâm của không chỉ người dân trong vùng, khu vực lân cận, mà còn của du khách thập phương đối với di tích, đối với lễ hội. Hiện tại, Đình Đông Quất dưới sự tác động biến thiên của thời cuộc, ngôi đình được dựng lại trên nền cũ dưới sự hưng công của mọi người nên cơ sở vật chất của ngôi đình còn đơn sơ, thiếu thốn. Do đó, qua lễ hội cũng là dịp để bà con nhân dân, du khách gần xa, các cấp các ngành quan tâm, giúp đỡ, đầu tư khôi phục lại ngôi đình thiêng liêng này ngày càng khang trang, đẹp đẽ hơn.

Chia tay lễ hội khi trời đã về chiều, song chúng tôi không khỏi vấn vương về sự vui tươi, nhộn nhịp của lễ hội, cũng như những huyền thoại, thần tích, thần phả được cụ cao tuổi của làng kể cho nghe. Tôi thầm nghĩ, nếu như lễ hội được quan tâm nâng cấp, đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất, đặc biệt là việc trùng tu tôn tạo di tích, làm đường giao thông thuận lợi, khôi phục các trò chơi, trò diễn dân gian thì Lễ hội Đình Đông Quất (xã Cường Lợi, huyện Đình Lập) sẽ thực sự là một điểm đến du lịch, ngắm cảnh, du xuân, cầu tài, cầu lộc, cầu phúc đầy ý nghĩa của du khách muôn phương.