Trước chuyến du lịch lần này, một người bạn hỏi vì sao thích Yangon, Thủ đô Myanmar, tôi không trả lời được.
Nhưng khi đặt chân tới đây, cứ theo những ngôi nhà dáng vẻ cũ kỹ mà lang thang, trong một khoảnh khắc thật yên bình, chợt nhận ra không gian Yangon lấp đầy trong tôi nỗi nhớ triền miên bao năm nay về một thành phố nhỏ quê hương miền Bắc, nơi ngổn ngang tuổi thơ, dai dẳng kỷ niệm của thời mười sáu, mười bảy tuổi. Phải, Yangon, nơi ấy, thời gian ở lại...
Những người nhìn về mặt trời
Người dân Yangon thường chỉ dẫn khách du lịch theo hai hướng: các khu phố cổ dẫn tới bờ sông và những con đường thẳng tới chùa Shwedagon.
Cả đời, tôi chưa thấy chùa nào to và bề thế, uy nghi như Shwedagon. Cả bốn hướng đều có những bậc thang dài dằng dặc dẫn vào chùa. Shwedagon nằm trên một quả đồi, giống như một nàng tiên lộ mình giữa rừng cây cổ thụ um tùm. Đỉnh chóp chùa vàng óng ánh, lấp lánh quanh năm suốt tháng như thể ánh sáng đức Phật từ đó chiếu ra. Khoảng tám mươi ký vàng được dùng để dát chóp chùa.
Tôi đã leo lên tầng 23 của tòa nhà Sakura ở trung tâm thành phố, ngắm Shwedagon vào một ngày nắng vàng như mật ong, để rồi sáng hôm sau, khi trời đột nhiên đổ cơn mưa cuối mùa, lại thấy mình lững thững vào chùa, nhìn lên đỉnh chóp.
Đúng là trong mưa hay nắng, sớm mai hay chiều hôm, chùa Shwedagon đều lấp lánh sáng. Theo lời các vị tu hành mà du khách thường gặp trong chùa, chừng năm đến bảy giờ sáng những ngày không mưa, một số người địa phương đến đây, nhìn thẳng vào mặt trời đang mọc. Họ thiền và cầu nguyện.
Một khách du lịch nước ngoài kể lại, ông đã tận mắt chứng kiến cảnh đó. Ông nhìn theo cách họ nhìn và trong tích tắc phải nhắm mắt lại cho khỏi chói lòa. Vậy mà những vị tu hành kia không hề nhúc nhích, như thể họ đang nhìn vào một khoảng mênh mông nào đó ngoài tầm sáng nóng của mặt trời.
Tăng ni chiếm một tỷ lệ đông đảo ở Myanmar, đến nỗi buổi chiều, khi bật chương trình truyền hình Yangon, ngày nào người xem cũng được nghe tin tức về chùa chiền, về hoạt động của các vị tu hành.
Còn trên đường phố, bóng áo cà sa lẫn trong dòng người đi bộ rất thường gặp. Hầu như tỉnh lỵ nào ở đất nước này cũng có chùa, có trường đào tạo tăng ni, chỉ khác nhau ở quy mô lớn nhỏ.
Năm ngoái, khi về Bago, một thị trấn cách thủ đô Myanmar 50km, tôi đã có dịp ghé thăm tượng Phật nằm ShweTha Lyaung, được xem là lớn nhất thế giới, với chiều cao 16 mét, dài 55 mét. Du khách Nhật đến đây khá đông. Người họa sĩ vẽ các bức tranh trên tường quanh khu Phật nằm nói các nhà từ thiện Nhật đóng góp nhiều cho việc gìn giữ, tu sửa tượng.
Trường đào tạo tăng ni ở Bago lúc nào cũng có cả ngàn người theo học. Sau khi tốt nghiệp, họ tự tìm đến các chùa để cống hiến trọn đời cho đức Phật.
Lắng đọng và rạn vỡ
Chùa Sule nằm trên giao lộ các đường lớn ở Yangon. Phía bên phải là công viên rộng lớn và ở con đường phía cuối công viên là tòa nhà của phái bộ Mỹ, một tòa nhà cổ, kiên cố, kiểu Anh.
Lính tráng bảo vệ đứng bao quanh, cấm du khách lại gần, cấm quay phim, chụp ảnh. Nhìn ra sông Yangon gần tòa nhà phái bộ Mỹ, có nhiều di tích kiến trúc Anh, mà điển hình là khách sạn Trand.
Trand không được xếp sao như những khách sạn khác, nhưng đó là khách sạn sang trọng nhất ở Myanmar. Giá phòng ở đây thấp nhất từ 400 đô la Mỹ/đêm trở lên và những bữa ăn đắt tiền, phục vụ các món Âu hoàn hảo như các khách sạn ở châu Âu.
Đắt thế nhưng Trand vẫn luôn đầy khách du lịch Âu, Mỹ, Nhật. Người địa phương bình thường có lẽ chẳng dám đến ở hay ăn uống ở đây. So với ba năm trước, cuộc sống ở Yangon đang ngày một đắt đỏ hơn và cũng nhiều biến động hơn.
Từ năm ngoái, khách du lịch vào Myanmar không còn phải đổi 200 đô la Mỹ ra 200 đô la chuyển đổi Myanmar và tiêu xài cho hết. Sân bay Yangon cũng đang thay đổi. Nhà ga mới được xây dựng.
Du khách nước ngoài chật ních ở sân bay mỗi khi có chuyến bay của Thai Airways từ Bangkok hạ cánh. Bây giờ chờ lấy hành lý phải mất cả tiếng đồng hồ, không phải mươi, mười lăm phút như trước. Những dấu ấn cuộc sống hiện đại đang ngấm vào Yangon.
Các siêu thị CitiMart mọc lên trong thành phố với hàng hóa chủ yếu nhập từ Thái Lan. Ăng ten parabol giăng khắp tầng thượng các tòa nhà. Các quầy bán đồ cổ ở tầng một của chợ Scott Market trên đại lộ Bogyoke Aung San tràn ngập du khách nước ngoài, dù để vào đây phải đi qua những cầu thang hẹp và tối om vào những lúc cúp điện.
Dòng khách du lịch dường như khiến không gian yên tĩnh và lắng đọng ở Yangon rạn vỡ cho dù mới chỉ là những vết nứt. Ở khu đô thị hiện đại và sân golf Pun Hlaing, các biệt thự mang dáng vẻ nước ngoài bắt đầu mọc lên.
Những nhà đầu tư Singapore gốc Hoa đang cho xây dựng tại đây các khu căn hộ với cảnh quan, kiến trúc, quy hoạch hệt như ở bất kỳ quốc gia phát triển nào. Rui, kiến trúc sư trưởng ở Pun Hlaing, một người Bồ Đào Nha định cư ở Yangon đã tám năm nay với cô vợ người bản xứ, nói ông sẵn sàng sống ở Myanmar suốt đời.
Ông bị cuốn hút bởi cái không gian đặc quánh, nơi thời gian như ngừng trôi và nụ cười hiền hậu cũng như tấm lòng dễ mến của người Myanmar. Ông bảo những chuyển động hiện đại chỉ diễn ra ở các khu rìa, ngoại ô thủ đô, còn ở nội thành Yangon dáng dấp ngày hôm qua chưa hề mất đi.
Những hàng quán bán trên vỉa hè là một nét của Yangon. Người ta bán đủ thứ, từ thức ăn, trái cây, quần áo, đồ dùng đến sách vở, hàng điện tử... và cả đá quý. Mua bán đá quý trên vỉa hè chắc chỉ có ở Myanmar.
Những cô gái quấn xà rông (một loại váy quấn quanh người, dài đến gót chân, thịnh hành ở Yangon), tay xách cà men cơm cho bữa ăn buổi trưa ở nơi làm việc, sà xuống những bàn đá quý thấp tè trên hè phố, tíu tít cười, tíu tít nói, chọn lựa và ướm thử những chiếc nhẫn, chiếc vòng tay, vòng cổ.
Ở Yangon có một nhà hàng VN mang tên Vietnam House. Chủ nhân là một phụ nữ gốc ở quận Bình Thạnh, TP.HCM. Chị lấy chồng là thủy thủ Myanmar và sang đây đã hơn mười năm.
Con gái chị nói tiếng Myanmar, chị cũng thế, nhưng tiếng Việt của chị vẫn nặng giọng Sài Gòn. Năm ngoái chị về Sài Gòn và cứ nhắc đi nhắc lại sao Sài Gòn dạo này ồn ào thế, xe cộ chạy liên miên, ầm ã cả đêm. Chẳng bù Yangon yên tĩnh lạ lùng.
Từ TP.HCM qua đây như “lọt” giữa vùng quê. Mười giờ tối các cửa hiệu tắt đèn. Đến nửa đêm thì đường phố vắng hoe, thoảng mới có một chiếc xe khuya chạy vội vàng. Tôi đứng ở ban công khách sạn, lắng nghe tiếng lá rì rào từ những cây cổ thụ dưới sân và đâu đó mơn man những ngọn gió đêm từ sông Yangon thổi lại. Thời gian đang dừng ở nơi này...
Theo Thời báo KTSG
