Bay từ bên ngoài đến thủ đô của đất nước Trung Mỹ này, du khách sẽ thấy ngốt mắt bởi một biển nhà dài vô tận: chưa ai từng đếm hết mà chỉ phỏng đoán chừng 19 triệu dân đang chen chúc trên một diện tích rộng hàng nghìn cây số vuông.
Như mọi megacity (siêu đô thị) trên quả đất này, Mexico City được bao bọc bởi những khu nhà ổ chuột tự phát và không thể quản lí nổi. Ứớc tính 20% số người cư ngụ ở đây là bất hợp pháp.
Trên 11.000 cây số đường giao thông, hơn trên 4 triệu ô tô (trong đó có 108.000 taxi, 28.000 xe buýt) nhả khói và đứng nhiều hơn đi. Ai ngán cảnh chờ đợi kẹt xe mà định chuyển sang xe đạp thì tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa: Mexico City chỉ có chưa đầy 40 km đường xe đạp. Cộng đồng của các cua-rơ bất đắc dĩ này cũng chỉ là một nhóm lạc lõng, hàng ngày len lỏi giữa các phương tiện giao thông khác để đến công sở hay trường học.
 |
| Ảnh: Mark Henley/Panos Pictures |
Tuy vậy, vấn đề đường sá và khí thải chưa phải là mối nhức đầu lớn nhất của thành phố khổng lồ này. Các kĩ sư quy hoạch đô thị có lẽ không biết bắt đầu từ đâu để cải thiện tình hình. Hồi thập kỉ 1950, khi chỉ có 2,9 triệu dân sống ở đây người ta không ngờ đến lúc mỗi degegacion (quận) trong 16 quận của thành phố đã lớn hơn một thành phố loại lớn của châu Âu. Và không phải thông minh lắm để đoán rằng con khủng long này đếm từng giờ cho đến khi chết ngạt – hôi hám, ồn ào nguy hiểm, với một bộ quản lí bất lực và tham nhũng. Con số nạn nhân của các vụ cướp bóc, bắt cóc tống tiền, hãm hại được thống kê hàng năm ở megacity này giống như số liệu của một cuộc chiến tranh nhỏ.
Sau khi lực lượng cánh tả lên nắm quyền ở Mexico City cách đây gần một năm chính quyền thành phố đã phát động một chiến dịch cải thiện môi trường sống. Thị trưởng Marcelo Ebrard tóm gọn mục tiêu trong bản tuyên bố đầu tiên sau khi nhận chức : “Mối quan tâm lớn nhất là con người. Chúng ta hãy xây dựng một nền văn hóa kính trọng người đi bộ và xe đạp, cũng như hệ thống giao thông cộng đồng tử tế”.
 |
| Ảnh: Eduardo Verdugo/AP |
Tất nhiên, ngoài xe đạp và xe buýt chạy cồn thì không còn cách nào khác cứu được môi trường đang bị hủy hoại từng giờ bởi lượng khí thải 50 triệu tấn/ năm. Mọi ngả đường nội đô đều tắc nghẽn vào giờ tan tầm, nhưng các giờ khác thì hàng ô tô rồng rắn nhích từng thước. Khi một ngã nào đó bị nghẽn bởi tai nạn giao thông hay biểu tình v.v… thì ngay lập tức có hàng vạn người muộn giờ đi làm hay về nhà mất hàng tiếng đồng hồ. Con số thiệt hại bởi số thời gian mất đi không thấy xuất hiện trong thống kê chính xác nào.
Thị trưởng Ebrard muốn tăng mạng lưới đường xe đạp, mỗi năm thêm khoảng 60 km. Với địa hình bằng phẳng và khí hậu quanh năm ấm áp, xe đạp có lẽ là phương tiện lý tưởng nhất. Việc đầu tiên của thị trưởng mới nhậm chức đầu năm là gửi công văn đến từng nhân viên trong bộ máy 16.000 người: ngày thứ hai đầu tháng tất cả chỉ được phép đạp xe đến công sở - một ngày dành cho thể dục hay tập luyện cho thời điểm không ai được nhúc nhích được một bước vào giờ cao điểm.
Thành phố sẽ tốn hàng ngàn tỷ USD trong mấy năm tới để nâng cao chất lượng giao thông công cộng, vì nếu không thì chẳng thuyết phục nổi người tiêu dùng. 11 tuyến tàu điện ngầm trên 200 cây số đường ray (phần lớn không ngầm mà chạy trên mặt đất) hôm nay đã đầu hàng trước lượng khách áp đảo. Nếu mong muốn của các nhà quản lí thành hiện thực thì Mexico City một ngày xa xôi nào đó sẽ mang được khuôn mặt nhân sinh hơn, song đại đa số dân Mexico bỏ ngoài tai những lời hứa hẹn mà họ đã nghe quá nhàm từ lâu và nhiều lần, mặc cho tiềm lực rõ ràng của megacity này: thực ra Mexico City là một thành phố xanh với cây cối tốt tươi quanh năm và hàng loạt công viên lớn nhỏ đan dày trong thành phố. Song cái bệnh của thời hiện đại nghe chừng đã ngấm sâu trong dân chúng thủ đô: thay vì khoan khoái xe đạp giữa hàng cây thì đa số dân ở đây ưa ngồi trong ô tô bật máy điều hòa hơn, để có điều kiện nhìn ra ngoài và hậm hực chửi rủa nạn kẹt xe.
(Nguồn: TTVH)
