Bánh Ngải - đặc sản người Tày

Từ thủ đô Hà Nội, đi theo quốc lộ 1A, bạn chỉ mất gần 3 giờ để tới huyện Lộc Bình (Lạng Sơn). Đến đây, bạn có thể hòa mình vào không khí nhộn nhịp của phiên chợ quê nằm kề bên dòng sông Kỳ Cùng thơ mộng và đặc biệt, thưởng thức món bánh ngải nổi tiếng ở vùng quê này.

Bánh ngải có màu xanh, hình thù và cách làm gần giống với bánh dày của người miền xuôi. Làm bánh ngải không khó nhưng lại đòi hỏi sự công phu và khéo léo từ khâu chọn gạo, đường, rau ngải cho đến khâu ra bánh.

Bánh ngải kén gạo vì thế không phải loại gạo bất kỳ nào cũng làm được bánh. Muốn bánh thơm, dẻo phải chọn lúa nếp nương và không được lẫn dù chỉ một hạt gạo tẻ. Đường để chấm bánh cũng phải lựa chọn rất cẩn thận, phải chọn đường phên (một loại đường thẻ, miếng to chừng bàn tay) có màu vàng, ngọt và không có sạn. Ngải cứu phải chọn lá non, tươi, vừa đủ đem rửa thật sạch cho vào nồi nấu chín rồi vắt thật cạn nước.

Gạo làm bánh được ngâm từ tối hôm trước rồi đem vo, xóc kỹ trộn đều với lá ngải cứu. Thường, những người phụ nữ Tày trộn rau và gạo, đồ thành xôi vừa độ dẻo. Trong quá trình đồ, khi lên hơi, người dân nơi đây tưới thêm lần nước để khi giã bánh dẻo.

Xôi đồ chín, phải giã ngay lúc còn nóng để bánh mềm, mịn và dẻo. Khâu giã bánh phải huy động tới những người đàn ông lực lưỡng trong nhà, họ phải giã liên tục, đều tay trong vòng nửa giờ.

Sau khi xôi được giã nhuyễn, các bà, các mẹ sẽ nhanh tay múc ra mâm để nặn bánh. Những chiếc bánh nóng hổi được phết một lớp mỡ để giữ độ bóng, dẻo thơm và để chúng không dính vào nhau. Họ phải véo, nặn bánh thành hình tròn để cái nào, cái nấy vừa xinh như nhau với đường kính từ 10-15 cm. Khâu tiếp theo đơn giản hơn một chút nhưng cũng rất quan trọng đó là làm đồ ăn kèm cùng bánh, đường phên được cạo nhỏ ra đem trộn với hạt kê đã được rang vừa thơm và giã nhỏ. Đây chính là bí quyết tạo ra hương vị riêng cho mỗi gia đình.

Bánh ngải thuộc món bánh chay, tuy được làm từ gạo nếp nhưng dễ ăn, mát và không ngấy. Bánh ngải có mùi thơm, dẻo của gạo nếp, vị của lá ngải, ngọt của đường, thơm lừng của hạt kê hòa quyện vào nhau nếu ai đã từng ăn một lần sẽ không quên mùi vị của loại bánh dân dã này.

Ngoài ra bánh ngải còn có khả năng chữa được rất nhiều bệnh, vì cây ngải cứu (còn gọi là ngải diệp) có vị đắng, cay, tính hơi ấm có tác dụng điều hòa khí huyết trừ hàn thấp, an thai, cầm máu, điều hòa kinh nguyệt, người kiệt sức hay mang thai, cho con bú, những người ốm lâu ngày...

Bánh ngải trước đây chỉ được làm trong các dịp mừng lúa mới hay các ngày lễ tết của người Tày. Tuy nhiên, do cơ chế thị trường hiện nay bánh ngải đã được bày bán một cách rộng rãi tại chợ phiên trong huyện. Đến đây, nếu muốn bạn cũng có thể tự tay mình nặn ra những chiếc bánh xinh xắn theo sở thích của mình để kỉ niệm cho một chuyến đi đầy thú vị.

Nguồn: Báo Đất Việt