Tháp Bà Pô Nagar
Vị trí: Tháp Bà Pô Nagar nằm trên một ngọn đồi nhỏ, bên cửa sông Cái và quốc lộ 1A, thuộc phường Vĩnh Phước, phía bắc thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
Ðặc điểm: Tháp Bà Pô Nagar là một công trình tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc dân tộc Chăm, đã tồn tại trên 10 thế kỷ.
Tháp Bà Pô Nagar cách trung tâm chưa đầy hai cây số, nằm nép mình bên dòng sông Cái xinh đẹp, sát bên cầu Xóm Bóng, lại ở nơi khu thị tứ đông dân. Dường như bất cứ du khách nào đến Nha Trang cũng được đưa đi thăm Tháp Bà đầu tiên trong cuộc hành trình khám phá thành phố biển này.
Nằm ở ngọn đồi Cù Lao cao trên 20m, theo tài liệu của các nhà nghiên cứu, thì trước đó dưới vương triều Panduranga, cuộc di chuyển kinh đô đã diễn ra, việc xây dựng cụm tháp gồm 5 tháp lớn nhỏ khác nhau, hiện nay có một tháp đã bị mất dấu vết, và những tháp xây dựng đầu tiên đã bị tàn phá do chiến tranh.
Năm 774 cụm tháp được vua Satysuaman tiến hành xây dựng lại và tiếp tục bị tàn phá. Cụm tháp hiện tại được xây dựng vào năm 965 bởi chính vua Jaya Indravarman I. Trong tháp chính cao 22.5m và đặt tượng nữ thần Pô Nagar bằng đá, đó là mẫu tượng trước kia làm bằng vàng đã bị cướp bóc. Tượng cao 2,6m có 10 tay ngồi trên một Yoni lớn vuông vức cạnh 1,5m.
Do kỹ thuật xây dựng 10 thế kỷ trước mà cho đến nay chính những nhà nghiên cứu, chuyên môn vẫn chưa hiểu được là người Chăm đã làm cách nào để những viên gạch kích
cỡ 20cm x 20cm cứ chồng khít lên nhau mà không cần một chất kết dính nào? Sự bền vững của cả 10 thế kỷ ấy dẫu có bị lung lay bởi sự tàn phá của thiên nhiên nhưng không bị sụp đổ là điều đáng ghi nhận.
Việc trùng tu Tháp Bà kéo dài từ năm 2000 đến năm 2003 đã hoàn tất, Tháp Bà đã trở thành một điểm nhấn văn hoá và là một nơi khách du lịch dừng chân khi đến Nha Trang.
Bên cạnh đó, một con đường nội bộ đã thi công dưới chân Tháp Bà, nhằm giúp cho khách tham quan có thể dạo chơi, ngắm nhìn sông Cái và đi trọn một vòng quanh tháp. Bên cạnh đó, hệ thống tường rào quanh tháp cũng vừa hoàn tất, những bậc thang lên tháp chính trong nhiều năm không sử dụng cũng đã được phục hồi. Tháp Bà là một điểm du lịch tháp Chăm độc đáo nằm ngay cửa ngõ thành phố Nha Trang.
