Đền Trúc và khu danh thắng Ngũ Động Sơn
Khu danh thắng đền Trúc - Ngũ Động Sơn thuộc thôn Quyển Sơn, xã Thi Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Đền Trúc nằm ven bờ sông Đáy, dưới chân núi Thi Sơn. Chung quanh đền là khu rừng trúc có tuổi đời hàng trăm năm. Đền không chỉ nổi tiếng về cảnh đẹp mà còn có lễ hội hát dặm giàu ý nghĩa, tôn vinh anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt.
Lễ hội đền Trúc được mở vào dịp đầu xuân hàng năm từ mùng 10 tháng giêng đến mùng 6 tháng hai âm lịch. Nét nổi bật nhất của lễ hội này là trò hát dặm gồm 30 tiết mục với hơn 1.000 câu thơ tương truyền do Lý Thường Kiệt sáng tác. Trò hát này được kết hợp động tác múa dặm chân chèo thuyền vì thế mới gọi là "hát dặm". Ngoài hát dặm, hội đền Trúc còn có hát bỏ bộ, hát đúm. Tối tối, trai gái đến tuổi trưởng thành đến đền lễ tạ rồi tản ra xung quanh hát đối đáp tỏ tình.
Di tích đền Trúc có 32 sắc phong của các triều đại phong kiến. Ngày 20-1-1994, Nhà nước đã công nhận đền Trúc và Ngũ Động Sơn là di tích lịch sử văn hóa. Cạnh đền Trúc là núi Cấm (hay núi Cuốn Sơn) rộng khoảng 10ha. Trong lòng núi là Ngũ Động Sơn gồm năm động liên hoàn kéo dài hàng trăm một, ăn sâu vào trong lòng núi. Lối vào động ở trên cao, nhìn ra mặt sông Đáy. Lối ra nằm ở bên kia vách núi, do vậy không khí trong động rất thoáng mát. Động đầu tiên không rộng lắm, trông giống như hàm ếch. Cảnh trí ở đây rất đặc biệt: lúc bình minh ánh sáng rực rỡ rọi vào phản chiếu những sắc màu lung linh trên vách động; buổi trưa ánh nắng lọt qua những kẽ lá trước cửa động tạo thành màu xanh nhạt và buổi chiều là màu tím huyền ảo bởi ánh hoàng hôn. Từ động này, một ngách nhỏ sẽ dẫn du khách đến các động tiếp theo. Điều kỳ lạ là thạch nhũ ở các động này rất khác nhau về cách tạo hình, tạo dáng: có cái mọc từ vách động, trần động rủ xuống, có cái lại nhô lên từ mặt đất. Màu sắc nhũ, độ xốp, độ bóng của các nhũ đá cũng rất khác nhau. Những nhũ đá ẩn sâu trong bóng tối khi có ánh sáng rọi vào do hơi nước phản chiếu ngời lên long lanh như châu ngọc...
Với trí tưởng tượng phong phú, nhân dân địa phương đã đặt tên cho các tác phẩm thiên tạo: con rùa, con voi, con khỉ, con trai, bầu sữa mẹ, tòa sen, thiên nga, đức mẹ, Phật bà... và đặc biệt là hình lá cờ đại của Lý Thường Kiệt trên nóc động. Động 4 là động lớn nhất có thể chứa tới hàng ngàn người. Từ động 3 vào động 4, ta bắt gặp ở bên vách động một bức phù điêu nổi bằng nhũ đá diễn tả sinh động hình ảnh con người, thiên nhiên và nhiều con vật gần gũi trong đời sống hàng ngày. Một lối nhỏ cạnh đó dẫn ra giếng nước trong vắt có thể nhìn thấy đáy. Động 5 có ba cửa vào ra dàn thành hàng ngang, tách biệt với nhau bởi những cột nhũ đá to. Ba cửa này được trang trí bằng những chiếc rèm thạch nhũ từ trên trần động rủ xuống trông xa như miệng rồng. Trên đỉnh núi là bàn cờ tiên bằng đá. Tương truyền rằng, vào những đêm trăng sáng, thần tiên thường về đây mở hội, uống rượu, chơi cờ và ngắm cảnh trần thế. Gần bàn cờ tiên là một vũng vuông lõm sâu thường được gọi là huyệt Đế vương. Thời kháng chiến chống Pháp, Ngũ Động Sơn được dùng làm nơi để bộ đội đóng quân và cất giữ vũ khí, quân dụng.
Hiện nay, ngành du lịch Hà Nam đanh tích cực đầu tư, tôn tạo các khu, điểm du lịch để thu hút khách và đền Trúc cùng khu danh thắng Ngũ Động Sơn là một trong những điểm nhấn quan trọng trong quy hoạch phát triển du lịch Hà Nam thời gian tới.
(Nguồn: Báo du lịch)
