Giới thiệu đất nước - con người Belize
Belize, trước đây là Honduras thuộc Anh (British Honduras), là một quốc gia ở Trung Mỹ. Belize phía bắc giáp Mễ Tây Cơ, tây và nam giáp Guatemala, đông là Vịnh Honduras, một nhánh của biển Caribe. Belize là nước duy nhất ở Trung Mỹ dùng tiếng Anh làm ngôn ngữ chính thức.
Lịch sử
Bộ tộc Maya là nhóm người nguyên thủy sinh sống ở Belize thuở trước. Nền văn hóa Maya bắt đầu từ năm 1500 trước Công nguyên và phát triển rực rỡ ở Belize đến khoảng thế kỷ thứ 10 thì tàn dần.
Đến thế kỷ 17 thì người Âu châu đến lập nghiệp khởi đầu với các nhóm cướp biển và thủy thủ gốc Anh.
Lợi dụng sự yếu kém của chính quyền thuộc địa Tây Ban Nha không kiểm soát được khu vực này, thị trấn Belize thành hình và dưới sự che chở của Hải quân Anh và nghiễm nhiên biến thành thuộc địa của Anh.
Dân Anh tiến hành việc phá rừng đẵn gỗ, như gỗ nhạc ngựa (mahogany) cùng các lâm sản làm thuốc nhuộm để cung cấp thị trường Âu châu. Năm 1763 chính quyền Guatemala thuộc Tây Ban Nha nhượng bộ và thỏa hiệp cho phép người Anh khai thác lâm sản nhưng vẫn không chịu công nhận quyền định cư. Đây là mầm mống tranh chấp lãnh thổ giữa Belize và Guatemala cho đến nay. Năm 1871 thì Luân Đôn chính thức sáp nhập Belize dưới tên "British Honduras" là lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh.
Năm 1964 Luân Đôn ban cho British Honduras thể chế thuộc địa tự trị. Cũng vào thập niên 1960 sau trận bão Hattie tàn phá thủ phủ Belize, chính phủ xúc tiến việc thiên đô sâu vào nội địa.
Belmopan ra đời và đến năm 1970 thì các công sở được chuyển về Belmopan, tức thủ đô mới. Năm 1973 chính phủ Anh mới đổi tên xứ British Honduras thành "Belize" và đến 21 Tháng Chín 1981 thì trao độc lập cho xứ thuộc địa cuối cùng trên lục địa châu Mỹ này.
Ngay từ lúc đầu Belize đã phải đối diện vấn đề tranh chấp lãnh thổ với nước lân bang Guatemala. Nguyên là Guatemala không công nhận sự hiện hữu của Belize và đã từng tuyên bố chủ quyền trên một phần hay toàn phần lãnh thổ Belize.
Xét đến năm 2007 vụ tranh chấp biên giới vẫn chưa giải quyết mặc dù đã có nhiều đợt hòa giải qua trung gian bởi các chính phủ Anh, chính phủ Hoa Kỳ, Cộng đồng Caribe, và Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ. Vương quốc Anh vẫn duy trì lực lượng quân sự ở Belize theo thỉnh cầu của Belmopan.
Kinh tế
Với diện tích rừng đáng kể, lâm sản, nhất là gỗ nhạc ngựa là nguồn lợi tức chính của Belize trước thế kỷ 20. Từ năm 1900 trở đi thì nền kinh tế chuyển dần từ lâm nghiệp sang nông nghiệp với các đồn điền trái cây, chuối và mía đường cung cấp các mặt hàng xuất cảng. Mía chiếm gần phân nửa tổng lượng xuất cảng trong khi nông nghiệp trồng chuối là nguồn cung cấp công ăn việc làm lớn nhất ở Belize.[1]
Năm 2006 ở thị trấn Spanish Lookout phát hiện được mỏ dầu thô. Sự kiện này tạo tiềm năng phát triển kinh tế[2] nhưng kết quả vẫn còn hạn chế. Ước tính đến năm 2007 thì khả năng sản xuất ở mỏ dầu này chỉ có 3.000 thùng/ngày và lượng dầu xuất cảng chỉ khoảng 1.960 thùng/ngày.
Chính sách kinh tế kiệm ước năm 1997 làm suy giảm mức phát triển. Cán cân mậu thương của Belize không cân đối vì giá thị trường chuối và đường xuống thấp trong khi hàng hóa nhập cảng vượt cao hơn.
Hiện trạng ngân sách bội chi cũng làm giảm mãi lực của đồng dollar Belize so với các ngoại kim. Đến năm 1999 thì nền kinh tế khả quan hơn, có dấu hiệu đạt mức tăng trưởng 4% phần vì kỹ nghệ du lịch và xây cất.
Từ khi độc lập đến nay đồng dollar Belize có hối xuất nhất định căn cứ theo đồng Mỹ kim là hai dollar Belize ăn một Mỹ kim.
Địa lý và Khí hậu
Vùng duyên hải phía bắc của Belize là một bình nguyên thấp, nhiều nơi là bãi lầy, rừng rậm mọc kín. Lui về phía nam là rặng núi Maya với ngọn Doyle's Delight (1124 m) là cao nhất.[3]
Hai trong ba con sông lớn nhất trong nước đều xuất phát từ rặng núi này; đó là sông Hondo ở miền bắc và sông Belize ở miền trung. Con sông lớn miền nam, sông Sarstún xuất phát từ Guatemala, chảy ra Vịnh Honduras và là biên giới giữa Guatemala và Belize. Rừng xanh phủ khoảng 60% diện tích quốc gia này nhưng với đà tăng dân số, diện tích rừng mỗi năm mỗi thu hẹp lại.
Ngoài khơi Belize dọc bờ biển là một dải đảo, thổ ngữ gọi là "cayes" và Belize Barrier Reef, rạn san hô lớn nhất Tây Bán cầu.
Khí hậu Belize là khí hậu nhiệt đới: nóng và ẩm. Mùa mưa kéo dài từ Tháng Năm đến Tháng Mười Một, thường có bão thổi từ biển vào, gây lụt lội. Lịch sử Belize từng chứng kiến những trận bão tàn khốc: năm 1931 bão phá sập 2/3 nhà cửa trong Thành phố Belize và giết hơn 1.000 người. Năm 1955 bão Janet biến thị trấn Corozal thành bình địa.
Sáu năm sau bão Hattie thổi vào miền trung Belize với sức gió hơn 300 km/h và triều cường gây thiệt hại sâu rộng. Sự kiện đó đã thúc đẩy chính phủ dời thủ đô đến Belmopan sâu trong đất liền.
Miền bắc Belize có vũ lượng trung bình khoảng 1350 mm, trong khi miền nam lượng mưa cao hơn, trung bình là 4500 mm. Vào mùa khô từ Tháng Giêng đến Tháng Tư ở miền bắc vũ lượng tụt xuống 400 mm. Mùa khô ở miền nam ngắn hơn, chỉ kéo dài khoảng ba tháng. Nhiệt độ tùy thuộc vào địa lý và cao dộ.
Vùng duyên hải vì có gió mậu dịch từ biển điều hòa nên mát hơn. Nhiệt độ trung bình vùng biển là 24 °C-27 °C. Lui vào đất liền nhiệt độ cao hơn đôi chút. Ngoại lệ là cao guyên Mountain Pine Ridge tương đối mát mẻ quanh năm. Nói chung thành phần thay đổi theo từng mùa không phải là nhiệt độ mà là vũ lượng và độ ẩm.
Theo Wikipedia
